Twintig kilometer lang, elf miljard ton ijs, achthonderd meter dik, Unesco-werelderfgoed. Over de Aletsch-gletsjer kan je alleen maar in superlatieven spreken. En toch baart de klimaatopwarming ook voor dit wonderlijke natuurfenomeen grote zorgen, zorgen die we als toeschouwers vanop de eerste rij zullen aanschouwen. Uiteraard zijn we niet louter en alleen naar Aletsch-Arena afgereisd om ons zorgen te maken. We gaan hiken, kaas maken, met een mountain kart van een berg afrazen… Kortom, genieten van alle pracht en actie die Aletsch-Arena te bieden heeft.
Fascinerend eeuwig ijs
“Toen in 1877 de eerste Konkordiahut gebouwd werd, stapte je zo van Konkordiaplatz de gelijknamige hut binnen,” onze gids waarmee we op gletsjertocht zijn, vertelt het met pijn in zijn stem. “Nu torent de hut ruim tweehonderd meter boven Konkordiaplatz uit. En de laatste jaren gaat het krimpen van de gletsjer almaar sneller.” Eerder die dag, vroeg in de ochtend, hadden we afspraak om samen een dag op de imposante Aletsch-gletsjer door te brengen.
De wandeling die ons van Fiescheralp naar de voet van gletsjer brengt, is alvast bijzonder mooi. Langzaam trekt de mist op en verdrijft de zon de laatste restanten van het nachtelijk onweer. Via Salzgab en Oberes Tälli, met prachtige zichten op Furggulti waar de Fiescher-gletsjer zich bevindt gaat het richting gletsjer. De kilometerslange tunnel is het laatste wat ons scheidt tussen een gewone bergwereld en een fascinerende gletsjerwereld. In de tunnel, gegraven om drinkwater van de gletsjer naar de bewoonde wereld, te brengen is het koud en nat, en slechts schaars verlicht. Maar zodra je de tunnel uitstapt en je zicht krijgt op Vordersee, Märjelensee en die indrukwekkende Aletsch-gletsjer besef je dat dit een fantastische dag wordt. De Märjelensee was vroeger, toen de gletsjer op zijn hoogste punt stond, een soort natuurlijk ijsreservoir van bijna twee kilometer lang en vijfhonderd meter breed. Tegenwoordig is dat bergmeer gekrompen tot een goede honderd meter.
Aan de Gletscherstube Märjelen doen we onze klimgordels aan en krijgen we stijgijzers mee. De afdaling van de Gletscherstube naar de gletsjer is steil. Bergrivier Märjelenbach klotst luid naast ons. Aan de voet van de gletsjer duikt die rivier het ijs onder. De stijgijzers gaan aan, we worden ingebonden en gaan in cordée lopen. Over gletsjers lopen doe je immers niet zomaar. Het ijs is – uiteraard – glad en in een gletsjerspleet vallen, is niet meteen het beste plan. Het belooft een prachtige wandeling in een betoverende gletsjerwereld te worden. Aletschhorn, Jungfrau, Mönch, Eiger, Fiescherhorner… onder het goedkeurende oog van deze bergreuzen zetten we onze eerste stappen op het ijs. Het zijn de noordflanken van het vermaarde trio – Eiger, Mönch en Jungfrau – die de ijsmassa’s voor de gletsjer leveren. Via de wilde Massakloof stroomt het water uiteindelijk de Rhône in. We stappen of springen over beekjes en mini-riviertjes, staren in donkere gletsjerspleten en komen ogen te kort om zoveel moois in ons op te nemen.
De gids houdt regelmatig halt om onze kennis over gletsjers, morenes, crevasses en klimaatopwarming bij te schaven. Wist je overigens dat de dikte van de gletsjer met gemiddeld een meter per jaar krimpt? Daardoor komt er steeds meer puin en steenslag op de gletsjers te liggen en wordt toegang tot gletsjers of rotsmassieven steeds moeilijker en gevaarlijker. Aan een gletsjertafel – een rotsblok waaromheen het ijs is weggesmolten zodat die boven de omgeving uittorent – op de middelmorene nemen we onze lunch. Na de lunch wordt de wandeling pittiger. We laveren behoedzaam tussen immens diepe en donkere gletsjerspleten, springen over bruisende riviertjes die met veel geraas onder het ijs verdwenen en staan stil bij lieflijk uitziende maar ijskoude gletsjermeertjes. Zeven uur later staan we terug aan ons hotel in Fiescheralp. Het was een lange en intense maar vooral razend interessante en mooie dag.
Aletsch-Arena
Met de Aletsch-Arena zitten we in het kanton Wallis/Valais in Zwitserland. Typische authentieke Walliser huizen, chalets en hotels verlenen de dorpjes in het dal en de drie autovrije dorpen – Fiescheralp, Bettmeralp en Riederalp – halverwege de berg hun oorspronkelijke charme. Gondels brengen jou en je bagage snel naar boven. Met hotel Eggishorn liggen we eigenlijk zo goed als naast de gondel, die paar honderd meter stappen met bagage is niet meteen een probleem. Eenmaal op de ‘alpen’ neem je gondels of zetelliften. Of ga je gewoon te voet, natuurlijk.
De hele Aletsch-Arena is een pure outdoorsport-arena, een wandelparadijs voor iedereen die een beetje sportief en avontuurlijk is aangelegd. We ontmoeten David Kestens, Belg die het vlakke land vele jaren geleden achter zich liet om zich hier te vestigen. Als productmanager voor de Aletsch-Arena is hij de geknipte persoon om ons in te wijden in de geheimen van deze immense bergspeeltuin en bij uitbreiding Wallis en Zwitserland. David is een begenadigd verteller die onze tienjarige dochter meteen in zijn verhalen meeheeft. Over Rivella bijvoorbeeld. De Zwitserse koolzuurhoudende frisdrank die uit melkwei, een restproduct van de kaasfabricatie, wordt gemaakt. Of over de bergweides (alm of hier alp genaamd) waar in de zomer boeren hun vee op laten grazen. Dat vee moest uiteraard gemolken worden maar omdat het vroeger niet zo eenvoudig was de verse melk tijdig in het dal te krijgen, was kaasmaken een handiger manier om ‘melk’ vers te houden. Onder het genot van een heerlijk diner met dito Zwitserse wijnen, maken we er een boeiende en gezellige avond van.
Villa Cassel
Wie nu denk dat wij op onze reizen steeds prachtig weer hebben, moeten we even teleurstellen. Het werd reeds een paar dagen voorspeld en voorlopig bleven we gespaard, maar vandaag kondigt zich als een natte, koude en sombere dag aan. Niet meteen een dag voor brute outdooractiviteiten. Niet getreurd, in de Aletsch-Arena is voldoende te doen om zelfs een regenachtige dag te vullen. Met gondel en trein reizen we naar Riederalp waar we in het Alpenmuseum op ambachtelijke wijze kaas leren maken. Het is vooral een oefening in geduld. En roeren, veel roeren. Gelukkig verwarmt het vuur de hele berghut. Een korte wandeling brengt ons aan het einde van de Aletsch-gletjser, op Riederfurka, in Villa Cassel.
Villa Cassel, ooit een zomerresidentie van de Engelse bankier Ernest Cassel, straalt nostalgische grandeur uit. Op aanraden van zijn dokter bracht Ernest Cassel de zomer van 1895 door in het hotel ‘Riederfurka’, de hoogte en de berglucht boven de Riederalp moesten zijn gezondheid verbeteren. Cassel, niet echt tevreden met het toenmalige hotel, besloot zijn eigen landgoed te bouwen. Na veel getouwtrek en verscheidene giften aan de gemeente kon in 1900 de bouw beginnen, twee jaar later was Villa Cassel een feit. Naast Cassel en zijn familie verbleven vele beroemde gasten in het hotel. Een van hen Winston Churchill die in de villa ongestoord zijn literair werk naar een hoogtepunt bracht. De zomer van 1914, bij aanvang van de Eerste Wereldoorlog, die Ernest Cassel dankzij zijn vele contacten in de politieke en financiële wereld, trachtte te voorkomen, was zijn laatste verblijf op Riederfurka. De villa veranderde nog een aantal keer van eigenaar, werd echter wegens enkel bereikbaar met muilezels steeds onrendabeler en raakte meer en meer in verval. Begin jaren zeventig kocht de Zwitserse Liga voor Natuurbehoud – nu Pro Natura – de villa op en werd ze in ere hersteld. Het Pro Natura beschermingscentrum heeft er momenteel een waardig onderkomen gevonden. Nadat een deel van het eeuwige ijs was gesmolten ontwikkelde zich vóór de gletsjer het Aletschwoud. Imposante en duizend jaar oude alpendennen hebben zich uitstekend aangepast aan het klimaat dat rond de gletsjer heerst. We wandelen richting Aletsch-woud maar het onweer neemt in kracht toe en wordt er eentje waarop je beter niet op een berg bent. Opnieuw gondel en trein voeren ons naar Brig, waar we in het World Natural Forum droger oorden opzoeken. En we in een wel heel erg boeiend en interactief museum onze kennis van gletsjers en de natuur helemaal op punt zetten. Het World Natural Forum is een absolute aanrader.
Cholera op de Bettmerhorn
Wandelschoenen, regenjasje, eten en drinken, rugzak… we zijn klaar voor een nieuwe dag in dit avontuurlijk paradijs. Van Fiescheralp nemen we de gondel naar het bergstation van Eggishorn op 2869 meter hoogte. Het uitzicht op de Aletsch-gletsjer is alweer verbluffend mooi. We klimmen nog een paar honderd meter hoger om vanop de echte Eggishorn (2926 meter) het imposante bergdecor in ons op te nemen. Mist, veel wolken en een dreigend onweer wijzigt ons plan om via de Unesco Höhenweg naar Bettmerhorn af te dalen. Die Unesco Höhenweg is een pittig technisch wandelstukje waarvoor zicht en een droog pad toch niet onbelangrijk zijn. Geen nood, via de Herrenweg wandelen we richting Bettmeralp waar de gondel ons snel en moeiteloos naar het Bergstation Bettmerhorn op 2647 meter hoogte brengt. Er is immers een goede reden waarom we naar Bettmerhorn willen. Die reden is cholera en smaakt beter dan het klinkt. Want wie vernoemt er nu in godsnaam een gerecht naar een vreselijke ziekte? Wel, begin negentiende eeuw heerste er in het kanton Wallis/Valais een heuse cholera-epidemie. Het was de mensen verboden hun huizen te verlaten en dus werd er gekookt met wat in huis en/of tuin voorradig was. Aardappel, prei, uien, appels, peren, kaas… als je geluk had eventueel een stukje spek. En zo ontstond cholera, een heerlijke en eerlijke bergmaaltijd die de rammelende magen goed vult. We volgen de graat tussen Bettmerhorn en Moosfluh en komen alweer ogen te kort om dat nooit vervelend en imposant bergdecor in ons op te nemen. Aan een diepblauw glinsterend Blausee wacht ons een nieuw vervoersmiddel. Met Mountain Karts – een go-cart aangepast aan ruig terrein – zullen we de rest van de berg tot Riederalp afdalen, een langgerekte adrenalinerush.
Betoverend en ontroerend, imposant en interessant, genieten en kicken. Aletsch-Arena en Aletsch-gletsjer hebben als outdoorparadijs alle troeven in handen. Het is een stukje heerlijke natuurpracht waar we zorgvuldig mee moeten omspringen.
