Houten kano’s uit de Kempen.
Hoe een hobby een passie werd.
Hout is een verrassend materiaal waarvan we vaak vergeten dat het ook drijft. In het postindustriële tijdperk, waarin ijzer, plastic en composieten lijken te heersen over de wateren – en markten -, overvalt ons een gevoel van geluk wanneer we projecten ontdekken zoals die van Bart Deseyn. Vaste bezoekers van deze site kennen zijn naam: Bart schrijft prachtige artikels vanop en rond het water. Maar Bart doet meer dan prachtige verhalen vertellen. Vanuit zijn kleine werkplaats maakt hij, samen met zijn zoon Emiel, kano’s en houten peddels. Uit hun handen komt werk voort dat zich ergens tussen geschiedenis en innovatie bevindt. Want uiteindelijk begint alle innovatie vanuit het verleden en met een toewijding aan vakmanschap. Zijn project is een voorbeeld van professioneel vakmanschap, waarbij productie op aanvraag wordt gecombineerd met gespecialiseerde workshops. Zo legde hij ons uit hoe zijn passie een levensstijl is geworden.
Tekst: Thomas De Boever Foto’s: Jolanda Linschooten
Wat doe je precies en hoe doe je dat?
Wij bouwen houten kano’s en houten peddels, maar het interessante is dat we ook workshops geven. Ongeveer 20% van de kano’s die het atelier verlaten, bouw ik persoonlijk en de rest (80%) wordt hier, door de klant zelf, gebouwd. Ik ben ook gecertificeerd kanoinstructeur dus geven we ook kanocursussen en bieden we dagtochten en meerdaagse trips aan in België, Nederland, Duitsland en Frankrijk. Kortom alles wat met kanovaren te maken heeft. Het is interessant om op te merken dat de meeste kano’s die ik in opdracht bouw, voor kanovaarders zijn. De meeste workshops – niet allemaal, maar de meeste – worden gevolgd door mensen die gewoon iets moois willen bouwen, en dat is op zichzelf ook goed. Het is gewoon het proces van het bouwen van de kano dat zo bevredigend is.
Hoe is het allemaal begonnen?
Ik heb ongeveer 15 jaar geleden voor het eerst een kajak gebouwd. Ik heb een jonge zoon, Emiel – nou ja, hij is niet meer zo jong – maar hij wilde graag met me gaan kajakken toen hij jong was. We begonnen op kleine meren en kanalen en toen hij zes of zeven jaar oud was, zei hij dat hij met me mee wilde op de tochten die ik maakte. Ik dacht dat het misschien niet zo veilig voor hem was om dat in zijn eigen kajak te doen, dus toen bouwden we een zeer eenvoudige kano. Vervolgens bouwden we nog een kano voor een vriend, en het groeide en groeide maar door.
We hadden nooit een plan – het werd rond 2015 min of meer per toeval een bedrijfje. Ik ben fotograaf en specialist in bedrijfscommunicatie en publishing, maar neem geen opdrachten meer aan: ik nu nu 100% met de kano’s, kanovaren en het begeleiden van andere buitensportactiviteiten bezig. In het begin zag ik het als een soort test, om te zien of ik zelf een merk kon opbouwen en het eens kon doen zoals ik het wilde. In communicatie, als je iets voorstelt aan een klant, wordt het altijd afgezwakt, en dat kan frustrerend zijn. En toen bleek het goed te gaan, dus maakte ik de overstap van bedrijfscommunicatie naar het bouwen van kano’s en daar ben ik best blij mee. Vroeger reed ik elke dag naar mijn kantoor in Antwerpen – een uur heen en weer op een goede dag – en nu hoef ik alleen maar vanuit mijn woonkamer naar mijn schuur in de tuin te lopen. Het is een goed leven.
Hoe heb je kano’s leren bouwen?
Gewoon door het te doen. Ik houd me aan het motto van Pippi Langkous: “Dat heb ik nog nooit gedaan, dus ik denk dat ik het wel kan.” Iemand vroeg me gisteren tijdens een trip hoeveel kano’s ik heb gebouwd, en ik denk dat ik het er nu meer dan 100 zijn. De ervaring heeft me een betere bouwer gemaakt.
Het ding is, als je echt een cursus kanobouwen wilt volgen, moet je naar de Verenigde Staten. Bijvoorbeeld naar de Wooden Boat School in Maine, of naar een gerenommeerde bouwer die opleidingen geeft. Ik koos er ook voor om het al doende te leren omdat het voortkwam uit het bouwen van een kano voor Emiel en mij. Bovendien is het echt niet zo moeilijk – als je weet hoe het moet.
Wat is er zo geweldig aan een houten kano in het bijzonder?
Ik maakte gisteren een trip met een paar klanten en een van hen vertelde me dat hij met zijn houten kano was gaan varen en dat hij een plastic kano had gehuurd voor zijn zoon en dochter die met hem wilden meegaan. Hij zei dat het gewoon ongelooflijk was – zelfs als hij gewoon meedreef, konden de anderen hem niet bijhouden.
Ten eerste zijn houten kano’s erg licht, wat een zeer belangrijke eigenschap is. Ten tweede zijn ze erg stijf vanwege de constructiemethoden. Alle kracht die je produceert tijdens het peddelen wordt één op één overgebracht in voorwaartse beweging op het water. Je verliest dus geen energie. Ten derde is de romp erg glad, waardoor ze niet veel rompweerstand hebben. Die wordt veroorzaakt door kleine luchtbellen die ontstaan op de romp. Daardoor zijn houten kano’s erg snel. En ten vierde zijn ze mooi, het esthetische aspect is ook belangrijk.
Vertel me iets over het bouwproces.
Het eerste wat we doen is de kano bouwen op wat we een strongback noemen, een mal bestaande uit stations. Elke houten strip wordt gelijmd aan de vorige en ook geniet aan de mal. De nietjes halen we eruit zodra de lijm is uitgehard. Vervolgens schaven we de kano, schuren hem en dan wordt de buitenkant van een composietlaag voorzien. We gebruiken daar glasweefsel en epoxy voor. Daarna halen we de kano van de mal, schuren de binnenkant en voorzien die ook van een composietlaag. Het is wat we noemen een soft core construction: het houten deel is de kern, die de vorm van de kano geeft; de sterkte wordt geleverd door de lagen composiet aan de binnen- en buitenkant. Zo krijg je de romp en dan blijven alleen de afwerking, de boorden, de zitjes en de dekken over om te doen. Alles bij elkaar kost het me ongeveer 70 uur om een kano te bouwen; als het door een klant wordt gedaan, duurt het eerder 100 uur.
Sommige kano’s op jouw website hebben een prachtig strepenpatroon. Doe je dat voor elke kano?
Veel hangt af van het hout dat we kopen, want ik bouw altijd graag een kano van één balk. Soms is het heel homogeen van kleur en soms is er veel diversiteit in de stroken die we uit één stuk halen. We gebruiken voornamelijk western red cedar, dat kan variëren van lichtgeel tot donkerrood. Als je geluk hebt, krijg je zo’n stam en dan krijg je veel strepen en kleurvariatie in de kano.
Het geeft me een dubbel gevoel om Canadees hout te gebruiken. Duurzaamheid is zo belangrijk, en we onderzoeken de mogelijkheid om te bouwen met populierenhout, omdat we dat lokaal kunnen verkrijgen. Dat is een lopend project. De populieren zijn gekapt en ze drogen, dus ze zullen waarschijnlijk over een paar jaar klaar zijn om mee te bouwen. We hebben ondertussen ook via onze vrienden boomverzorgers van Habitus een lokaal gerooide Robinia op de kop getikt die ligt te drogen. Die zullen we gebruiken voor peddels en trim voor de kano’s.
Hoe ziet je werkplek eruit?
Mijn werkplaats is specifiek gebouwd om kano’s te bouwen. Het is geen groot atelier maar ik kan tegelijkertijd twee kano’s bouwen. Ik ben niet van plan om de productie te verhogen; voor mij werkt het goed zoals het is. De werkplaats is in mijn tuin en soms is het vrijdag en realiseer ik me dat ik de hele week niet van het terrein ben geweest of niemand anders heb gezien dan mijn vrouw en kinderen.
Als fotograaf reisde ik over de hele wereld, en sinds ik daarmee gestopt ben, ben ik altijd thuis, tenzij ik kanoles of workshops geef. Ik krijg veel internationale klanten, wat erg leuk is.
Vroeger ging ik de wereld in om mensen te ontmoeten, en nu komen ze naar mij toe.
Heb je iemand die je helpt?
Als ik veel werk heb ik Jannick, een betrouwbare vaste helper en dan is er natuurlijk mijn zoon, die actief is in het bedrijf – zij het iets minder nu, omdat hij ondertussen 18 is en ook andere interesses heeft. Emiel is ook een klankbord voor mij, omdat hij al vanaf zijn zesde samen met mij kano’s bouwt en hij er erg goed in is. Als ik een probleem heb, kan ik het met hem bespreken.
En hoe stuur je in hemelsnaam een kano naar een klant die niet in de buurt woont?
Ik had een Italiaanse klant in Milaan, en het zou 200 euro kosten om de kano daarheen te verzenden, dus dat is niet te duur. Maar toen ik mijn twee dochters Ada en Anna, die 24 en 21 zijn, vertelde dat ik een klant in Milaan had, was hun eerste reactie dat ze mee wilden gaan om hem te leveren. Dus ging ik twee dagen winkelen met mijn dochters en dat was geweldig.
Momenteel bouw ik een kano voor een Zwitserse klant. Maar meestal komen mijn klanten uit Duitsland, Nederland, het VK of Frankrijk. Meestal komen ze de kano ophalen, of vind ik een goede reden om daarheen te gaan, en dan doe ik wat prospectie op de lokale rivieren.
Vertel me tot slot iets over je trips.
Ze vinden het hele jaar door plaats, maar voornamelijk in de zomer. Het bouwseizoen voor de workshops begint in september/oktober en loopt tot april/mei, hoewel ik ook in de zomer wat internationale klanten heb. Van mei tot september brengen we veel tijd op het water door en daarna maken we de overgang naar het bouwen. Mijn jaar is praktisch gezien al gepland in de eerste week van januari.
Zoals de Amerikanen zeggen, You have to hustle your gig. En dat is eigenlijk wat ik doe: ik bouw de kano’s, ik geef de workshops, ik geef les en ik maak de trips. Ik maak zelfs alle inhoud voor mijn website en Instagram, wat voor mij net zo interessant is als het bouwen van de kano’s. Tel daarbij de tijd die ik in de Ardennen doorbreng voor andere activiteiten, dan zorgt dat alles samen voor een behoorlijk inkomen voor mij en een goede levenskwaliteit. Ik stop om 5 uur, kook voor mijn vrouw en kinderen, en als ik zin heb, kan ik ‘s avonds nog wat werken, en als ik dat niet wil, doe ik het niet.
