Ontdek de majestueuze schoonheid van Nationalpark Gesäuse: een buitensportparadijs in Oostenrijk.
Tekst en foto's: Bart Deseyn
Verscholen in het hart van Oostenrijk, ten zuiden van de imposante kalkstenen pieken van de Noordelijke Kalkalpen ligt Nationalpark Gesäuse. Dit verborgen juweel, met een oppervlakte van 114 vierkante kilometer lijkt wel gemaakt voor buitensportliefhebbers met een hart voor wildernis en natuur. De ruige toppen en de ongerepte rivieren bieden allerlei mogelijkheden voor adrenalineverhogende activiteiten maar maken het ook tot een paradijs voor wie rust zoekt in de schoot van de natuur.
Historische en culturele betekenis
Gesäuse kent een rijke culturele geschiedenis die duizenden jaren teruggaat. De hoofdplaats, Admont is een van de oudste nederzettingen in Stiermarken. Het werd voor het eerst genoemd in geschreven teksten in 859 na Christus, toen het werd aangeduid als Ademundi Vallis.
Tegenwoordig is Admont vooral bekend vanwege haar abdij, die werd gesticht in 1074. Het stadje ligt aan de rechteroever van de Enns en vormt daarmee de poort tot Nationalpark Gesäuse. De abdij is vermaard om zijn adembenemende bibliotheek in barokstijl. De grootste abdijbibliotheek van de wereld en absoluut een bezoek waard.
In het hart van Gesäuse ligt Johnsbach. Een bergdorp met een geschiedenis die terug gaat tot het Bronzen Tijdperk. Reeds 3500 jaar geleden was het het hart van de grootste kolen-, ijzer- en staalindustrie in het oostelijke Alpengebied. Vandaag is Johnsbach een van de meest authentieke bergdorpen uit de regio.
Het park herbergt ook andere traditionele Alpendorpen, waar de lokale cultuur en levenswijze al generaties lang worden bewaard. Hier kun je genieten van de warme gastvrijheid van de lokale bevolking en van de traditionele Oostenrijkse keuken.
Geologie en landschap
Nationalpark Gesäuse dankt zijn dramatische landschap aan de geologische krachten die het gedurende miljoenen jaren hebben gevormd. De imposante pieken, steile valleien en smalle kloven zijn het resultaat van de unieke kalkstenen samenstelling van de regio. De Enns, de langste rivier van Oostenrijk, doorkruist het park, snijdt door dichte bossen en creëert een betoverend contrast tegen de ruige rotsformaties.
De iconische bezienswaardigheden van het park zijn onder andere de machtige Hochtor, die indrukwekkend oprijst tot 2369 meter en de adembenemende Admonter Reichensteinpiek met zijn steile kliffen. Wandelaars en klimmers van over de hele wereld worden aangetrokken door de uitdagende routes en indrukwekkende uitzichten die deze pieken bieden.
Flora en Fauna
Gesäuse herbergt een grote diversiteit aan flora en fauna. De gevarieerde reeks habitats, van weelderige bossen tot rotsachtige kliffen, bieden een thuis aan talrijke plant- en diersoorten. Het park is sinds 2002 een beschermd gebied, waar bedreigde soorten worden beschermd en de kans krijgen om ongestoord te gedijen. In het voorjaar barsten de weiden uit in een veelkleurig spektakel van wilde bloemen, terwijl de bossen gevuld zijn met het melodieuze gezang van zangvogels. De ongrijpbare Alpensteenbokken, gemzen en edelherten dwalen vrij rond in hun natuurlijke habitat. Arenden zweven hoog boven de toppen en de Euraziatische lynx, hoewel zelden gezien, zwerft door de afgelegen hoeken van het park.
Buitensportactiviteiten
Het Nationalpark biedt een breed scala aan buitenactiviteiten voor avonturiers van alle leeftijden en niveaus. Wandelen is ongetwijfeld een van de meest populaire activiteiten, met paden variërend van ontspannen ommetjes door weiden tot uitdagende trektochten naar de pieken.
Voor de adrenalinejunkies is rotsklimmen een opwindende optie. Je vindt er talloze alpine klimroutes en via ferrata in alle moeilijkheidsgraden die de karabiners vrolijk laten rammelen. Of het nu gaat om multi-pitch-routes in de meer dan 1000 meter hoge verticale en gedeeltelijk overhangende noordwand van de Hochtor of een enkeltouwroute op instapniveau, elke klimmer kan er zijn hart ophalen. Want vergis je niet, ondanks de geringe hoogte in vergelijking met andere toppen in Oostenrijk wordt Gesäuse omschreven als de hogeschool van het Oostenrijks alpinisme.
Kajakken op de smaragdgroene Salza en raften op de Enns bieden een uniek perspectief op de adembenemende landschappen van het park.
Tijdens de wintermaanden verandert het park in een besneeuwd paradijs, dat skiërs, snowboarders en langlaufers aantrekt. In het Nationalpark Gesäuse bevindt zich 5,9 kilometer piste. De skigebieden worden door tien skiliften ontsloten.
Wildwaterkajakken op de Salza
Op vrijdagavond, om 19.30 uur, arriveren Emiel en ik in het schilderachtige dorpje Wildalpen. We hebben een 1000 kilometer lange rit achter de rug voor een wildwaterkajakweekend met een andere vader en zoon. Morgenochtend hebben we afspraak met Uwe en Emilian die ons hebben uitgenodigd om twee dagen op de Salza te komen kajakken. Volgens Uwe is het de mooiste kajakrivier van de oostelijke Alpen. Uwe is een doorgewinterde riviergids met twintig jaar ervaring op de Salza en andere rivieren in Oostenrijk, Duitsland, Slovenië en Italië.
De laatste twee uur van onze rit hebben we, via Admont, langs de Enns gereden. Dwars door het Nationalpark Gesäuse. De prachtige landschappen die voorbij kwamen beloven veel goeds. Onderweg zijn we een paar keer gestopt om naar de stroomversnellingen in de Enns te kijken. Die maken mij, als vader, enigszins ongerust. De zware passages van wildwater klasse IV en V zijn erg uitdagend en liggen boven ons niveau.
Na een enigszins onrustige nacht op de camping langs de Salza in Wildalpen pikt Uwe ons op in het dorp voor ons wildwateravontuur. Mijn eerste vraag aan hem is natuurlijk of de Salza wel geschikt is voor een veertienjarige kajakker en zijn vader, wiens wildwaterkajakervaring enigszins roestig is. Hij stelt me gerust: de Salza is in niets te vergelijken met de Enns. Het is een opwindende rivier voor kajakkers van alle niveaus. Ze biedt afwisseling tussen rustigere stukken en passages van wildwaterklasse II en III. Dat betekent dat je ervaring moet hebben met wildwatervaren en de bijbehorende vaartechnieken goed onder de knie moet hebben, maar dat het vooral leuk en uitdagend blijft in de mildere stukken. De wildere delen zullen voor genoeg opwinding zorgen zonder groot gevaar op te leveren.
Ik ben gerustgesteld en na een korte rit staan we aan de oever van de rivier. Vandaag varen we het traject van Wildalpen naar Erzhalden. Maar eerst moeten we onze neopreenpakken aantrekken en de lunch, drank, zwemvesten en helmen klaarleggen. Vervolgens brengen we de auto’s naar het eindpunt met de klassieke navette. Het is altijd een gedoe om auto’s naar het eindpunt te rijden, maar gelukkig biedt de gemeente Wildalpen ook een shuttle service aan die je samen met je kajak terug naar je auto brengt.
Om tien uur zitten we eindelijk in onze kajaks voor het rustigere stuk van de rivier; de zwaardere passages bevinden zich na Erzhalden en die bewaren we voor morgen. Dat komt goed uit, want zo kunnen we alvast wat gewennen. Het belooft in elk geval een prachtige dag te worden, want de zon is volop aanwezig. De rivier heeft vanaf het begin al een fijne stroming en dankzij het goede overzicht zijn de stroomversnellingen pittig maar goed te bevaren. Emiel en Emilian surfen op elke golf die we tegenkomen en het lijkt soms wel een wedstrijd om de coolste moves. Ik geniet vooral van de unieke omgeving, het smaragdblauwe heldere water dat prachtig contrasteert met de rotsen en de sparrenbossen op de steile oevers.
Na vijftien kilometer en vier uur peddelen, meren we aan in Erzhalden. Het is een hele opgave om na een dag sporten de zware kajaks uit de kloof te zeulen maar de voldoening is groot als ze op de trailer liggen. Wij zijn alvast klaar voor het volgende traject. Dat zal ons tot aan de samenvloeiing met de Enns brengen.
Tussen Erzhalden en Landl, waar de Salsa in de Enns stroomt, bevinden zich enkele van de mooiste stukjes rivier die ik ken. De rivier vernauwt gaandeweg en de passages worden uitdagender en spannender. Je vaart door een prachtige canyon en langs grote, door het water uitgesleten grotten. Ondanks het iets minder mooie weer en een kapsijs van ondergetekende wordt het een prachtige dag die we niet snel zullen vergeten. Dit traject is dertien kilometer lang en wij deden er vier uur over.
De Salza biedt een perfecte combinatie van prachtige natuur, watersportplezier, uitdaging en ontspanning, waardoor het een onvergetelijke en plezierige ervaring is voor kajakliefhebbers van alle niveaus. In en rond Wildalpen is er een tiental organisaties die begeleide afvaarten organiseren maar ook meerdaagse kajakopleidingen. Heb je de nodige ervaring en wil je alleen varen, dan is dat geen probleem. Een shuttleservice rijdt heel de dag langs het traject om je tegen een kleine vergoeding met je kajak terug naar je auto te brengen.
Naast de hierboven beschreven trajecten kun je ook nog het stuk stroomopwaarts van Wildalpen varen. Dat start aan de stuwdam in Weichselboden en is vijftien kilometer lang. Het is ook het gemakkelijkst te varen stuk dat nergens boven klasse II komt.
Een hike naar de Haindlkarhütte
Na twee dagen in het prachtige decor van de rivier beslissen we om nog een extra dag te blijven om de bergen in te trekken. Uwe raad ons aan om naar de Handlkarhütte te hiken om daar door te steken naar de voet van de noordwand van de Hochtor. De wandeling naar de Haindlkarhütte biedt een ervaring die je normaal gesproken associeert met zones die 1000 meter hoger liggen. Het is dus een absolute aanrader als je niet veel hoogtemeters wilt klimmen maar toch een alpiene ervaring wilt hebben.
Wij starten aan de Parkplatz Haindlkarhütte langs de B146 in Gstatterboden. We volgen het pad langs de Haindlkarbach door een dicht, gemengd bos. De Hochtor torent hoog boven ons uit en biedt een imposant doel. We steken een paar keer de droge bedding van de Haindlkarbach over waardoor we panoramische zichten krijgen op het Buchsteinmassief aan de andere zijde van de Enns.
Na twee uur en 450 meter klimmen krijgen we de Haindlkarhütte in het vizier. De geur van gebraden varkensvlees komt ons tegemoet en de lunch op het zonovergoten terras smaakt voortreffelijk. Met onze verrekijker kijken we naar de klimmers die hoog boven ons aan de majestueuze wand van de Hochtor hangen. Hadden we toch onze klimspullen moeten meebrengen? Het geeft in elk geval veel zin om nog eens terug te komen.
De geschiedenis van de Haindlkarhütte gaat ver terug. Al in 1923 werd een basis gebouwd door de Weense sectie Reichenstein. De huidige Haindlkarhütte werd in 1958 gebouwd op 1121 meter boven zeeniveau. Ze past perfect in de omgeving. De originele houten hut staat iets hoger en is getuige van de eenvoud van de pionierstijd van het alpinisme.
Voorbij de hut stijgen we nog een goede tweehonderd meter. Eerst door prachtig krumholz, en vervolgens door een zee van grind en rotsblokken. We staan nu aan de imposante noordwand van de Hochtor-groep, die hoog boven ons uittorent. Het uitzicht is adembenemend.
De afdaling verloopt door de droge bedding van de Gsenggraben. Het is een steile en soms technische afdaling door puinvelden bezaaid met gigantische rotsblokken. Stukken van de route zijn voorzien van via ferrata en dat is geen overdreven luxe. Het afdalen in een puinveld is geen alledaagse activiteit en moet serieus worden genomen. Als je twijfelt over je veiligheid of ervaring, is het raadzaam om een ervaren berggids in te huren die je kan begeleiden tijdens de afdaling. Veiligheid staat altijd voorop in dit soort situaties.
Wij bereiken zonder kleerscheuren de voet van de berg en vervolgen ons pad door een prachtig beukenbos langs het kabbelende water van de Johnsbach die verderop in de Enns uitmondt. Maar eerst wandelen we nog langs de indrukwekkende Himmelstoß Tanne. Een spar met een verbazingwekkende hoogte van 47 meter en een enorme omtrek van 3,95 meter op borsthoogte!
Deze spar is vernoemd naar de visionaire Franz Himmelstoß, hoofd van het bosbouwbedrijf Steiermärkische Landesforste in de jaren 50 en 60. Zestig jaar geleden zette hij zich al krachtig en nadrukkelijk in voor het behoud van sterke solitaire bomen. Een inzicht dat in onze contreien nog maar recent binnensijpelt.
De Themenweg Leierweg leidt ons via goed aangelegde paden terug naar onze auto. Ondertussen wandelen we langs de Leier, een gigantisch en woest keerwater in de Enns. Blij dat we daar met onze kajak niet in terechtgekomen zijn.
Duurzaam toerisme en natuurbescherming
Nationalpark Gesäuse is toegewijd aan het behoud van zijn kwetsbare ecosystemen en het bevorderen van duurzaam toerisme. Strikte richtlijnen zorgen ervoor dat bezoekers kunnen genieten van de natuurlijke schoonheid van het park zonder een schadelijke impact op het milieu achter te laten. Parkwachters informeren bezoekers over het belang van natuurbescherming en verantwoord gedrag, waarbij het leave-no-trace-principe wordt benadrukt.
De lokale gemeenschappen spelen een actieve rol in het beheer van het park, en hun inzet om het culturele erfgoed en de biodiversiteit van de regio te behouden is bewonderenswaardig. Duurzame initiatieven, zoals milieuvriendelijke accommodaties en activiteiten met een lage impact op het milieu, zijn geïmplementeerd om ervoor te zorgen dat toekomstige generaties dezelfde ongerepte wildernis kunnen ervaren.
Nationalpark Gesäuse toont de majestueuze schoonheid en ongetemde wildernis die Oostenrijk te bieden heeft. Zijn ruige landschappen, diverse flora en fauna en rijke culturele erfgoed maken het tot een waar paradijs voor natuurliefhebbers en avonturiers. In een wereld die wordt beïnvloed door menselijke activiteiten, dienen plekken als Gesäuse als herinnering aan het belang van het behoud van ons natuurlijke erfgoed en het omarmen van duurzame praktijken. Of je nu op zoek bent naar een adrenaline gevulde kick of een rustige dag in de natuur, Nationalpark Gesäuse heeft het allemaal.
