Tekst: Jurgen Groenwals // Foto’s: Jurgen Groenwals, Pascal Gertschen
Het moet zonder twijfel een van de beroemdste en meest gefotografeerde bergen ter wereld zijn. De majestueuze Matterhorn in het Zwitserse Zermatt is dankzij zijn bijzondere pyramidevorm van op ruime afstand erg eenvoudig herkenbaar. Het leidt tot een ongeziene aantrekkingskracht voor toeristen – actieve sporter of rustzoekende bergliefhebber – uit de hele wereld. De Matterhorn is een iconische mythe die als een sfinx over het bergdorpje Zermatt waakt.
Zermatt
Op een hoogte van 1620 meter, aan het eind van het Mattertal en aan de voet van een paar van de hoogste bergen van Zwitserland, ligt het wereldberoemde bergdorp. Het dorp is bijna helemaal omsingeld door bergen met ronkende namen als Monte Rosa (of Dufourspitze, 4634 meter), Dom (4545 meter), Lyskamm (4527 meter), Weisshorn (4505 meter) en natuurlijk de Matterhorn (4478 meter). Dwars doorheen het dorp stroomt de Vispa, gevoed door het water van de Gorner-gletsjer,en de Zmutt-gletsjer. Zermatt is autovrij, de wagen laat je achter in de enorme parking in Täsch vanwaar de trein van de Matterhorn Gotthard Bahn doorheen een fenomenaal landschap je tot in Zermatt brengt. In het dorp zelf zijn het elektrische wagentjes of paard en koets die voor het transport zorgen.
Te moeilijk om te beklimmen
De Matterhorn is de koning van de Alpen, een mythisch en iconisch kenmerk voor Zwitserland. Het is niet de hoogste berg in de buurt, maar het feit dat hij heel alleen staat en zijn opvallende vorm maken er een imposante verschijning van. Net als vele andere bergdorpen is ook Zermatt een voormalig boerendorp dat pas in de negentiende eeuw tot ontwikkeling kwam. Niet geheel toevallig was de Matterhorn de reden voor deze groei. Lange tijd beschouwd als te moeilijk om te beklimmen was het de Britse klimmer Edward Whymper die in 1865 de top bereikte. Op dat moment was de Matterhorn een van de laatste toppen in de Alpen die nog niet bedwongen was. Velen hadden reeds geprobeerd, zowel langs Zwitserse als langs Italiaanse kant om de top te bereiken. Niemand was echter reeds geslaagd. Die succesvolle poging verliep echter niet zonder slag of stoot. Langs Italiaanse zijde was er de berggids, Jean-Antoine Carrel die bijna gelijktijdig een gooi naar de hoogste roem deed. Eerder hadden Whymper en Carrel nog samen verschillende pogingen ondernomen, maar Carrel vond dat de Matterhorn bedwongen moest worden door een lokale berggids, niet door een Britse toerist. De rivaliteit tussen beiden om de Alpenreus te bedwingen, kende zijn hoogtepunt in juli 1865. Carrel was op dat moment een groep aan het samenstellen om de top van de Matterhorn te bereiken. Whymper kreeg hoogte van zijn plannen en stelde snel zelf een groep samen. Op 13 juli verliet de groep met Whymper, en zijn landgenoten, Lord Francis Douglas, Douglas Robert Hadow en Charles Hudson, een gids uit Chamonix Michael Croz, en twee lokale berggidsen Peter Taugwalder Senior en Junior, Zermatt. De klim verliep via de Hörnligrat, tot op heden de meest gebruikte route op de Matterhorn. Toen de groep van Whymper de top bereikte, merkten ze tweehonderd meter onder de top, ter hoogte van Pic Tyndall de groep van Carrel, die langs de veel moeilijker Italiaanse zijde een poging ondernam. Drie dagen later zal langs Italiaanse kant Jean-Antoine Carrel eveneens de top bereiken.
Tijdens de afdaling loopt het echter flink mis. Hadow schuift uit en neemt in zijn val Croz, Hudson en Douglas mee de afgrond in. Enkel Whymper en de Taugwalders kunnen zich redden. Drie van de lichamen zullen later gevonden worden op de Matterhorn-gletsjer, het lichaam van Francis Douglas is tot op heden niet teruggevonden. Deze tragedie leidt ertoe dat de Britse Queen oproept om nooit meer de Matterhorn te beklimmen, dat er nooit nog Brits bloed verspild mag worden op die berg. Zoals wel vaker smaakt de verboden vrucht des te beter en kent Zermatt een ware toeloop van Britten die de Matterhorn met eigen ogen willen zien en beklimmen. De bouw van verschillende toeristische faciliteiten en daarmee gepaard gaand de uitbouw van Zermatt was een feit. In het hele verhaal met prachtige beelden en het bewuste touw van die fatale val kan je je verder verdiepen in het Zermatlantis museum. Op de eerste vrouw op de top van de Matterhorn is het wachten tot 22 juli 1871, wanneer de Britse Lucy Walker, eerder ook als eerste vrouw op onder andere Eiger, Lyskamm en Piz Bernina de top bereikt. Pas in 1931 wordt de route langs de noordflank, een mix van rots en ijs, door de broers Franz en Toni Schmid overwonnen.
Mountaineers’ Cemetery
Uiteraard heeft Edward Whymper zijn plaatsje gekregen op het befaamde klimmerskerkhof van Zermatt. Mountaineers’ Cemetery, in de schaduw van de kerk, is een bezoekje meer dan waard. Het is een stille herdenking aan al wie zijn leven liet – mannen en vrouwen van over de hele wereld – op Matterhorn, Täschorn, Weisshorn, Lyskamm, Obergabelhorn en in het Monte Rosa-massief. Vader en zoon Taugwalder, Michael Croz maar ook de misschien wel beroemdste klimster uit haar tijd, Eleonore Noll Hasenclever liggen er begraven. Op de grafstenen lees je hoe ze om het leven kwamen en vaak erg pakkende levensmotto’s.
Overweldigend aanbod
Zermatt is een mix van kosmopolitische toeristen en sportieve avonturiers. De liften deel je met toeristen uit alle windstreken, vaak niet gekleed op de koude die hen te wachten staat wanneer ze op bijna 3900 meter hoogte de lift uitstappen. Of met bergbeklimmers voorzien van zware rugzakken, touwen en ijsbijlen klaar voor een expeditie in deze overweldigende gletsjer-en bergwereld. Zermatt en omgeving is immers heel wat meer dan enkel en alleen de Matterhorn. Het hoeft geen verbazing te wekken dat er voor bergsporters een overdaad aan mogelijkheden te beleven is. In de winter is Zermatt een fantastisch skigebied met ruim driehonderd kilometer pistes. Even doorsteken naar Italië is dankzij de verbinding met Breuil-Cervina geen enkel probleem. Door de hoge ligging en de vele gletsjers kent Zermatt een prima sneeuwkwaliteit en lang seizoen. Op de gletsjer van Klein Matterhorn kan je het hele jaar door skiën.
Wanneer de lenteklokjes hun hoofd doorheen het sneeuwdek steken en wintersporters hun ski’s en snowboards opbergen, lijkt ook Zermatt aan een nieuw soort vibe te beginnen. In de zomer is Zermatt het walhalla voor outdoorsporters: mountainbikers, hikers, trailrunners, alpinisten… avontuur en actieve buitensporten voor groot en klein, jong en oud, tot op het bot afgetraind of aan de bourgondische kant van de sport. Het aanbod is overweldigend. Keuzes maken is daardoor onvermijdelijk. Wij trekken sportschoenen aan, voorzien voldoende water en energierepen in onze trailrunrugzak en gaan lopen. Wat volgt, kan je natuurlijk ook gewoon al wandelend doen. En ach ja, vergeet je fototoestel niet.
Matterhorn Glacier Trail
De kabelbanen van Furi over Trockener Steg naar Matterhorn Glacier Paradise (3821 meter) zijn voor liefhebbers van indrukwekkende bergpanorama’s en imponerende gletsjers reeds een belevenis op zich. Het laatste deel trekt de gloednieuwe 3S-kabelbaan je over de Theodul-gletsjer tot op Klein Matterhorn. Honderdzeventig meter lager blinken onheilspellende gletsjerspleten in de zon. Matterhorn Glacier Paradise is het hoogste kabelbaanstation van Europa. Het zicht op de hoogste bergen in Frankrijk, Italië en Zwitserland is monumentaal. Je ziet de Matterhorn van zijn zuidkant, een heel ander beeld dan je gewend bent van het dorp. Links van je zie je alpinisten in wording de Breithorn (4164 meter) beklimmen. De Breithorn is een van de gemakkelijkste vierduizenders, hou er wel even rekening mee dat je over een gletsjer loopt, kennis en het nodige materiaal om die over te steken zijn onontbeerlijk, een berggids aangeraden.
De Matterhorn Glacier Trail start ter hoogte van Trockener Steg en voert je over een fascinerend pad langsheen meertjes, bergrivieren, gletsjers tot bijna aan de voet van de Matterhorn. Deze klassieker voert je doorheen een wereld van rots en ijs. Smeltwater van de Theodulgletsjer dendert met een oorverdovend lawaai het Theodulmeer in. Amper vertrokken houden we al meteen halt voor een eerste reeks foto’s. Het weer is prachtig, de Matterhorn – met opvallend weinig sneeuw in deze droge en warme zomer straalt in de zon. De hele trail lang ben je getuige van wat een gletsjer achterlaat tijdens zijn terugtrekking: enorme gepolijste rotsblokken, grotjes, stukken ijs… Sinds 1850 hebben zowel Furgg- als Theodulgletsjer zich meer dan drie kilometer teruggetrokken. Langsheen een reeks meertjes zetten we koers richting Gletschergrotte Matthornfuss. Om die helemaal te bereiken moet je voor een goede honderd meter het pad verlaten, maar dat uitstapje is beslist de moeite waard. Het zicht op blauw blinkend ijs in de grot is prachtig. De Matterhorn is nu wel heel dichtbij. We volgen de Furggbach, gevoed door de Furgg-gletsjer, en waar de route voorlopig voornamelijk bergaf ging, kijken we nu op tegen een pittige klim. Het pad naar de Hörnlihut laten we links liggen. Dat pad brengt je pas echt aan de voet van de Matterhorn, vanwaar de meeste alpinisten hun aanval op de top inzetten. Maar op deze mooie zomerdag is het veel te druk op het vaak smalle pad en de ingerichte stalen bruggen. Dan lopen we liever verder over een steile en technische afdaling richting Schwarzsee. Wie nog energie over heeft, loopt of wandelt van Schwarzsee gewoon terug naar Furi en vervolgens Zermatt. Met de Drover-trail bestaat er ook een pittiger variant. Daarbij start je in Furi en loop je – in plaats van de kabelbaan te nemen – naar Trockener Steg. Furi verlaten doe je natuurlijk niet zonder over de hangbrug te lopen. Honderd meter lang en negentig meter hoog wiebelt deze hangbrug boven de Furggbach. Ter hoogte van Trockener Steg kan je eventueel nog even verder doorlopen naar de Gandegg-hut waar een eerlijke bergmaaltijd je opnieuw van krachten voorziet. De weg vervolgen doe je dan via Trockener Steg en de klassieke Matterhorn Glacier Trail.
Gornergrat
Als bergliefhebber moet je Gornergrat minstens een keer in je leven gedaan hebben. Het bergpanorama is onvergetelijk. De Gornergrat Bahn, in gebruik genomen op 20 augustus 1898, was de eerste elektrische tandradbaan in Zwitserland en meteen ook de eerste spoorweg die hoger dan drieduizend meter boven de zeespiegel ging. Het maakte de mysterieuze bergwereld voor iedereen toegankelijk. In 1928 reed de Gornergrat Bahn voor het eerst ook in de winter. De huidige Gornergrat Bahn is een milieuvriendelijke trein met een remsysteem dat tijdens de afdaling elektriciteit opwekt en zo energie bespaart. Over een rit van ruim dertig minuten leg je over 9,4 kilometer 1469 hoogtemeters af, over bruggen, dwars door galerijen en tunnels, door een prachtig lariksbos en langs ravijnen en bergmeren. Kleine tip: neem plaats aan de rechterkant in de trein. Daar heb je de mooiste uitzichten.
De Gornergrat is behoorlijk uniek. Vanaf dit punt kan je immers 29 vierduizenders zien. Namedropping? Dufourspitze, Castor en Pollux, Lyskamm, Breithorn, uiteraard Matterhorn, Grenzgletsjer en Gornergletsjer… een onvoorstelbaar machtig zicht op een groep besneeuwde toppen. Voer voor je fotoalbum. Vanop Gornergrat vertrekt een aantal bepaald indrukwekkende tochten. Zo kan je de Gornergletsjer oversteken, richting Monte Rosa-hut. Wij hebben echter opnieuw onze loopschoenen mee en zullen over Rotenboden, richting Riffelberg en Riffelalp opnieuw naar Zermatt afdalen. Waar het bij de Matterhorn Glacier Trail, Theodul en Furgg-gletsjer zijn, ben je deze keer in het gezelschap van de Gornergletsjer. En die is zo mogelijk nog indrukwekkender.
Tussen Gornergrat en Rotenboden ligt die gletsjer honderden meters diep onder je imposant te wezen. Aan Riffelsee houden we een eerste keer halt en wijken we een paar honderd meter van de route af. Wandel of loop een eindje richting gletsjer en geniet daar van een onbeschrijflijk uitzicht op Riffelhorn. Zelfs in deze warme zomer lopen we daar nog in de sneeuw.
Tussen Gornergrat en Riffelalp lopen de leukste schapen ter wereld. De ‘zwarteneusschapen’ zijn een kenmerkend ras voor het kanton en dankzij een app en gps-tracker in hun halsband, makkelijk terug te vinden. Je volgt het signaal en ontmoet de schapen. Wil je meer info, de dieren helpen voeren en onderhouden? Dan biedt herderin Deborah helemaal verzorgde wandelingen aan.
Op Riffelalp geven we onze hongerige inwendige beer te eten om vervolgens over Findelbach en Winkelmatten doorheen het bos terug naar het centrum van Zermatt te lopen.
De vijf meren
De Five Lakes Walk is een klassieker en een van de mooiste wandelingen die je in Zermatt kan doen. Zoals de naam het eigenlijk reeds weggeeft, wandel je langs vijf meren. In drie ervan weerspiegelt op een zonnige dag de Matterhorn. Starten doe je op Rothorn (3103 meter), of meer bepaald, Unterrothorn. Hoeven we opnieuw te herhalen dat ook van Rothorn de uitzichten op de omringende vierduizenders bepaald imposant zijn?
Het pad dat je langsheen Stellisee, Grindjisee, Grünsee, Moosjisee en Leisee brengt is niet bijzonder moeilijk of zwaar. Deze wandeling doe je om van de – alweer – waanzinnige uitzichten te genieten. In Stellisee, het eerste meer dat je op de weg naar beneden tegenkomt, geniet je van een postkaartuitzicht waarbij de Matterhorn zichzelf spiegelt in het meer. Het laatste meer, Leisee, vlakbij Sunegga is dan weer geschikt om te zwemmen, tenminste als je van een beetje fris water houdt.
Andere activiteiten
We hebben het nog geeneens gehad over de via ferrata, de Gornerslucht, de vele mogelijkheden tot rotsklimmen, uiteraard alpinisme, de hangbrug in Randa, gletsjertochten…. Teveel om op te sommen. Maar, wat je ook doet in Zermatt, steeds doe je dat onder het waakzame oog van het symbool van Zwitserland, de mythische Matterhorn.
Dit verhaal, in licht aangepaste vorm, is slechts een van de achttien verhalen uit het bergsportboek, De Bergen.
Geniet ook nog even van onze fotospecial over de Matterhorn.